Powszechnie wiadomo, że każdy uczeń, który rozpoczyna swoją edukację w szkole, jest nastawiony pozytywnie do czekających go obowiązków szkolnych. Z optymizmem podejmuje każde wyzwanie, jakie stawia przed nim szkoła.

Zdarzają się jednak niepowodzenia szkolne. Mamy z nimi do czynienia od początku istnienia szkoły, jednak w związku z koniecznością przygotowania polskiego systemu edukacji do aktualnych potrzeb rynku i gospodarki narodowej, a także wymaganiami Unii Europejskiej, teraz problem ten na nowo znajduje żywe zainteresowanie.

Wielu uczniom z łatwością przychodzi nauka i osiągają dobre wyniki. Niektóre dzieci jednak, aby osiągnąć dobre wyniki w nauce, muszą więcej pracować i poświęcać nauce więcej czasu niż inni. Są też uczniowie, których osiągnięcia są mierne, którzy mimo dużego wkładu pracy otrzymują oceny niedostateczne i często powtarzają klasy.

Niepowodzenie szkolne to ogromna przykrość dla dziecka i jego najbliższych, a to z kolei wpływa destrukcyjnie na rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka, na kształtowanie się jego wiary we własne możliwości, zniechęca je do podejmowania trudu w celu ich przezwyciężenia, a także bardzo często jest źródłem agresywnych, niepożądanych postaw. Dlatego szkoła musi podjąć wszystkie możliwe działania, aby pomóc młodemu człowiekowi w przezwyciężaniu niepowodzeń szkolnych. Musi zapewnić mu warunki, które umożliwią mu w najszybszym czasie korektę wiadomości i umiejętności. Pamiętajmy, że każdy człowiek musi mieć zaspokojoną potrzebę sukcesu i satysfakcji z podejmowanych działań, jeśli często natrafia na niepowodzenia, skutkiem tego może być jego niedostosowanie społeczne.

Czym są porażki dla ucznia?

Niepowodzenie w nauce to rozbieżność pomiędzy wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez uczniów a materiałem, jaki powinni opanować według założeń programowych w zakresie poszczególnych przedmiotów. O niepowodzeniach szkolnych możemy mówić również wtedy, gdy uczeń o średnich, bądź dużych zdolnościach osiąga dopuszczające wyniki, które zaledwie wystarczają do promocji. Specyficzną kategorię niepowodzeń szkolnych stanowią nieadekwatne osiągnięcia szkolne, które oznaczają, że mimo wykazywanej kreatywności, wielorakich zdolności uczniowie otrzymują złe oceny i nie radzą sobie w szkole. Cierpią na syndrom braku osiągnięć. Uczniów takich możemy znaleźć w każdej klasie. Nie słuchają nauczycieli, nie uczą się, nie odrabiają prac domowych, manipulują członkami rodziny, niszczą w sobie poczucie własnej wartości i zdolności samokontroli. U podstaw braku umiejętności uczenia się i organizacji leży poczucie bezsilności w kontrolowaniu wyników szkolnych. Często stawiają sobie albo zbyt wygórowane wymagania, albo mało znaczące cele, co w obu przypadkach prowadzi do niepowodzeń.

Syndrom nieadekwatnych osiągnięć stał się prawdziwą udręką dla dzieci, nauczycieli i rodziców, przyjmując w dzisiejszym społeczeństwie ogromne rozmiary.

Należy zwrócić uwagę, że niepowodzenia szkolne nie odnoszą się tylko do uczniów i ich problemów, ale dotyczą wszystkich osób związanych z oświatą i odpowiedzialnych za jej poziom. W. Kojsa (1998) zalicza do nich:

• osoby powołujące szkołę, nadzorujące i administrujące oświatą,
  
• uczących się i nauczających,
  
• autorów i twórców środków edukacyjnych,
  
• rodziców jako opiekunów, współwychowawców i współnauczycieli,
  
• pracodawców zatrudniających absolwentów,
  
• opiniodawców publicznych wpływających na świadomość edukacyjną społeczeństwa.